انتخابات عراق

آناهیتا اردوان

انتخابات پارلمانی عراق که یکشنبه، 16 اسفند با انفجار بمب و حملات تروریستی آغاز شد تیتر اول بسیاری از رسانه های خبری را به خود اختصاص داده است.

چندین ائتلاف بزرگ از جمله "ائتلاف العراقیه" به رهبری ایاد علاوی، "ائتلاف دولت قانون" به رهبری نوری المالکی، "ائتلاف ملی عراق" به رهبری ابراهیم جعفری و ائتلاف چلبی در این انتخابات شرکت دارند و کشمکشها بین دولت المالکی و نیروهای سکولار هنوز ادامه دارد. بدون شک شکل گیری دولت جدید عراق برای دولتهای سرمایه داری، به ویژه امپریالیسم آمریکا به رهبری اوباما که نیروهایش تا چند ماه دیگر باید خاک عراق را ترک کنند، حایز اهمیت است. نتیجه این انتخابات برای استبداد مذهبی حاکم بر ایران که ایجاد "خاورمیانه اسلامی" را به عنوان محور استراتژیک در منطقه از ابتدای ظهور در دستور کار قرار داده است نیز از اهمیت ویژه ای برخودار است. از دیگر سو، همانطور که این پدیده برای دولتها، به عنوان ابزار اعمال قدرت طبقه حاکم، مهم ارزیابی می شود، نزد آنانی که خواستار ایجاد خاورمیانه ای مستقل و دموکرات به عنوان پایه صلح و عدالت هستند نیز دارای اهمیت می باشد زیرا که این انتخابات قادر است تاثیر بسزایی بر مبارزه ملتهای تحت ستم خاورمیانه به خصوص ملت عراق و ملت ایران داشته باشد.

آنچه تا کنون از سوی رسانه های جهانی اعلام شده است نشان می دهد که ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی در مناطق سنی نشین مانند استانهای نینوا، انبار و کرکوک از دیگر ائتلافها جلو تر است. به همین ترتیب ائتلاف دولت قانون نیز به رهبری نوری المالکی در مناطق شیعه نشین دست بالا را دارد. بدون تردید شرکت سنیها در انتخابات کنونی با توجه به این که آنان انتخابات سال 2005 را تحریم کرده بودند، قادر است وزنه تعادل را به نفع فراکسیون ایاد علاوی که خواستار دولتی عرفی و مخالف انتخابات طایفه ای است، تغییر دهد. این ائتلاف در حال حاضر فقط 25 کرسی در مجلس عراق دارد که با توجه به آنچه تا کنون در رابطه با شمارش آرا منتشر شده است، در مجلس آینده عراق به کرسیهای بیشتری دست پیدا خواهد کرد. ائتلافی که به رهبری ابراهیم جعفری در انتخابات شرکت می کند نسبت به دو ائتلاف بالا در استانهای شمالی و جنوبی با رای کمتری روبرو است.

خبرهای متعددی از سوی رسانه های عراقی و رسانه های خارجی مبنی بر دخالت رژیم ولایت فقیه در شمارش آرا با توسل به نیروهای وابسته گزارش شده که با توجه به ماهیت و منافع استبداد حاکم بعید نیز به نظر نمی رسد. سخنگوی رسمی ائتلاف العراقیه، دولت آمریکا را به موضع گیری در مقابل تقلباتی که توسط رییس هیات رابطه با عراق در پارلمان اروپا، سازمانهای غیردولتی و گروه های سیاسی دیگر عنوان شده، متعهد دانست. استروان استیونسون، رییس هیات رابطه با عراق در پارلمان اروپا تاخیر مشکوک در اعلام نتایج انتخابات عراق را با توجه به این که کمیساریای انتخابات عراق قبل از این اعلام کرده بود نتایج سی درصد آرا به اطلاع عموم خواهد رسد اما هنوز این کار را انجام نداده است، نگران کننده اعلام کرد. وی اضافه کرد که "تقلبات گسترده ای كه در حين انتخابات صورت گرفت و تاخير در اعلام نتايج انتخابات، نه تنها مشروعيت انتخابات را زير علامت سوال مىبرد بلكه، طرح جلو راندن عراق به سوى بحران را تقويت مىكند. سازمان ملل متحد، دولت آمريكا و اتحاديه اروپا، بايد قوياً با هرگونه تحريف آراى مردم عراق مقابله كنند و از اين كه عراق به دوران خشونتهاى فرقهگرايانه برگردد، جلوگيرى بهعمل آورند. خبرگزاری رویتر نیز با اشاره به یک گزارش محرمانه، ابراز داشته که انتخابات عراق آزاد و سالم نبوده است.

مردم عراق که دو جنگ خانمانسوز را پشت سر گذاشته و با تضاد اشغال، کشمکشهای فرقه ای، دخالتهای رژیم در مسایل کشورشان و ضعف دولت کنونی روبرو می باشند، خواستار تغییر هستند. سی ان ان در این رابطه گفت :"آنان در مقابل شرایط سخت امنیتی ایستادند و خطر رای دادن را، نه به خاطر نسل خودشان بلکه، برای نسل بعدی به جان خریدند."

ملتی که با وجود بمب گذاریها و حملات تروریستی در انتخابات شرکت کرده اند، با شنیدن مساله دستکاری رای شان به خشم آمده، افسرده و نگران نتیجه آن هستند. این مساله که لیست العراقیه حتی در بسیاری از استانهای شیعه نشین نیز بیشترین رایها را به خود اختصاص داده است، نشاندهنده روی برگرداندن مردم از نیروها و احزاب سیاسی شیعه، مانند "مجلس اعلای اسلامی عراق" که ائتلاف پارلمانی ائتلاف یکپارچه عراق را تشکیل داده اند، به دلیل تامین منافع استبداد مذهبی حاکم بر ایران می باشد. مردم شیعه متوجه شده اند که یک سری از جریانهای سیاسی با استفاده از شیعه گری، منافع ملی عراق را زیر پا می گذارند پس، به سوی گروههای ملی و سکولار گرایش پیدا کرده اند. در این صورت سهم ائتلافهایی مانند ائتلاف یکپارچه عراق به میزان قابل توجه ای کاهش پیدا کرده است. از دیگر سو، مرگ حکیم و جانشینی فرزند وی برای جریان حکیم تاثیرات مثبتی در جذب نیروهای شیعه نداشته است.

تازه ترین نتایج منتشر شده بعد از شمارش هشتاد درصد آرا نشان می دهد که ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی برای اولین بار با برتری اندکی از ائتلاف نوری المالکی پیشی گرفته است. ائتلاف ملی عراق که شامل گروههای مذهبی مانند مجلس اعلای اسلامی و گروه مقتدی صدر می باشد، در رده سوم و ائتلاف کردها در رده چهارم است.

با نگاهی مختصر به اخبار و گزارشها می توان حداقل سه احتمال را در نظر گرفت. اولین احتمال آن است که ائتلاف دولت قانون به رهبری المالکی با تفاوت اندکی با ائتلاف العراقیه بیشترین کرسیهای مجلس را به خود اختصاص دهد که البته در این صورت نخست وزیر هم از همین ائتلاف خواهد بود. اما ابن ائتلاف به دلیل اختلاف اندک با ائتلاف العراقیه قادر نیست به تنهایی دولت را تشکیل دهد و مجبور است که با گروهی دیگر در دولت شریک شود تا بتواند حداقل دو سوم کرسیهای مجلس را به خود اختصاص دهد. در این صورت به سختی می تواند گروه العراقیه را در دولت شرکت ندهد زیرا که با مشکل تصویب قوانینش در مجلس روبرو خواهد گردید.

این مساله برای ائتلاف العراقیه نیز صدق می کند. البته نسبت گروههایی که حاضرند با العراقیه دولت تشکیل دهند به مراتب بیشتر از گروههایی می باشد که حاضر به تشکیل دولت با ائتلاف دولت قانون هستند. در هر صورت ائتلافی که بیشترین کرسیهای مجلس را به خود اختصاص می دهد برای رسیدن به حد نصاب کرسی جهت تشکیل دولت می بایست ائتلافی که در رتبه دوم لیست انتخاب شده قرار دارد را در تشکیل دولت شراکت دهد، در غیر این صورت با تنشها و کشمکشهای فرقه ای روبرو خواهد شد. دولت اوباما نیز به دلیل گریبانگیر بودن با بحرانهای اقتصادی و با توجه به این که قرار است نیروهایش را تا سال 2011 از عراق خارج کند، خواستار تشدید جنگهای فرقه ای و مذهبی نیست. بنابراین با این که تا کنون موضعی بی طرف به خود گرفته است، خواستار یک دولت ائتلافی در عراق است.

احتمال سوم که علاوه بر تشدید تنشهای فرقه ای و مذهبی در عراق، تضاد بین طرفین ذی نفع یعنی، رژیم و آمریکا را نیز تشدید می کند این است که به عنوان مثال ائتلاف دولت قانون بتواند با گروههای شیعه دیگر دولت تشکیل دهد و ائتلاف العراقیه را در دولت راه ندهد که البته این احتمال بعید به نظر می رسد.

تشکیل دولت عراق با توجه به شرایط کنونی انتخابات بعد از شمارش نهایی آرا مساله پیچیده ای است که باید در آینده به آن پرداخت. اما همانطور که در مطلب "صدور بحران به عراق با فرمان حذف شخصیتهای سکولار و ملی از انتخابات"، درج شده در نبرد خلق 295 عنوان شد، ترکیب دولت جدید عراق در هر صورتی به شکل سابق نخواهد بود که همین مساله اهداف رژیم در عراق را تضعیف و با چالشهای فراوانی روبرو خواهد ساخت.